Bezprecedensowe odkrycia archeologiczne w Puszczy Augustowskiej

Obszar dzisiejszego powiatu augustowskiego przez historyków włączany jest w terytorium wczesnośredniowiecznej Jaćwieży. Duch przodków przetrwał tutaj w nazwach miejscowości, uroczysk lub wód. Dotychczas jednak brakowało dowodów w postaci odkryć archeologicznych. Poczucie ponadmaterialnej łączności mieszkańców regionu z ludźmi żyjącymi tu we wczesnym średniowieczu jest widoczne również życiu społecznym. Na Augustowszczyźnie świadectwa przeszłości pojawiają się w różnych miejscach: statek, klub sportowy czy hotel – nawiązują swoimi nazwami do Jaćwieży. A to tylko pierwsze z brzegu przykłady.

W 2020 roku na obszarze Puszczy Augustowskiej dokonano przełomowego odkrycia kompleksu nekropoli jaćwieskich, metryką sięgających właśnie wczesnego średniowiecza. Prowadzone od trzech sezonów wykopaliska potwierdziły, że mamy do czynienia z sytuacją bezprecedensową. Badania dostarczyły dużego rzutu zabytków związanych z kulturą materialną Jaćwingów: broni, ozdób, narzędzi, elementów rzędu końskiego i fragmentów naczyń glinianych. W wyniku prac terenowych poczyniono niezwykle dużo obserwacji również na temat obrządku pogrzebowego. Stanowiska przed zniszczeniem ochroniło położenie w Puszczy Augustowskiej. Gdyby ten teren był użytkowany rolniczo, być może nigdy nie dowiedzielibyśmy się o istnieniu jaćwieskiego fenomenu na Augustowszczyźnie. Projektem, roboczo nazywanym „Puszcza Jaćwieska”, kieruje zespół naukowców z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundacji Terra Desolata. Prace wykopaliskowe to dopiero początek drogi. Pozyskane zabytki aktualnie są w trakcie konserwacji, dokumentacji oraz opracowań, a wyniki badań są i będą prezentowane podczas konferencji naukowych i w publikacjach. Zależy nam aby finalnie zabytki znalazły się na wystawach muzealnych na Augustowszczyźnie.

Funkcjonowanie Jaćwieży m.in. na ziemiach dzisiejszego powiatu augustowskiego to ważna karta historii regionu. Nie będzie zatem lepszego momentu i potrzeby zwiększania świadomości mieszkańców w tym zakresie. Krzyżacki kronikarz – Piotr z Dusburga – pisał, że Jaćwingowie są w stanie wystawić 6000 konnych wojowników i niezliczoną piechotę, a szlachetnością przewyższają inne pogańskie plemiona. Zapisy historyczne zestawione z ostatnimi odkryciami archeologicznymi jeszcze bardziej uprawdopodobniają ten obraz. Nigdy wcześniej nie mieliśmy tak mocnego powodu do dumy z wczesnośredniowiecznej historii naszej małej ojczyzny!